Masereel in Bibliotheca Wittockiana

Ik geef toe, ik laat me de overdaad aan herdenkingsevenementen over WO I graag welgevallen. Dat heeft persoonlijke redenen zoals hier elders te lezen valt. Ik sta zelf nogal te kijken van de culturele productie die WO I na 100 jaar nog aan gedichten, tentoonstellingen, TV-producties, muziekstukken (een opera van Nick Cave!), romans, strips en non-fictie opbrengt en vaak van grote kwaliteit. 

De Bibliotheca Wittockiana heeft nu ook haar bijdrage klaar en wat voor een! De tentoonstelling in de BW focust op het vroege werk en de groei van Frans Masereel. De eerste wereldoorlog is een van de vroegste thema’s in het werk van Masereel. De BW voegt echter aan de hele herdenking een belangrijke en onderbelichte dimensie toe: die van de tegenstanders en tegenstemmen van de oorlog, het hele pacifistische verhaal dat in Masereels werk en leven zo belangrijk is. 

Bij hem geen enkele heroïek, wel pijn en dood en striemende aanklachten tegen de slachting. Een uit onmacht geschreeuwd “Assez!” staat boven een tekening van hem uit 1917. Zijn striemende anti-oorlogstekeningen “Debout les morts” en “Les morts parlent” worden integraal getoond. Verder tal van illustraties voor werk van de pacifisten uit Zwitserland: Romain Rolland en Stefan Zweig. Daar verblijft en werkt Masereel trouwens zelf ook tijdens de oorlog als vertaler voor het Rode Kruis. Ook verschijnt in 1917 het pacifistische blad “La Feuille” waarvan Masereel de vaste illustrator is. Verschillende edities worden getoond als ook tal van houstneden die Masereel voor dit blad maakte.

Het tweede deel van de tentoonstelling focust op de naoorlogse periode tot 1930. Het lijkt wel of Masereel de oorlog snel wil verdringen want een nieuw thema wordt dominant in zijn werk: de stad. Prachtige etsen zijn er te zien die het stedelijke leven uit de jaren 1920 weergeven: Great Gatsby outfits, torenflats en de opkomst van de jazz. Interessant is dat er ook schilderijen van hem te zien zijn, een voor mij erg onbekend aspect van Masereels werk. 

Hoewel een kleine tentoonstelling is ze zeer de moeite waard. Dat heeft met de visuele kracht van Masereels werk te maken. Elke ets – hoe klein ook – is een parel en vaak een meesterwerk op zich. 

Wittock, M. (2014) Frans Masereel in wording. Tentoonstellingscatalogus. Brussel: Bibliotheca Wittockiana 

Tentoonstelling nog tot 1 maart 2015: http://wittockiana.org/nl/en-cours/